گواهینامه و مراحل دریافت آن
اخذ گواهینامه ایزو (ISO) به عنوان یک استاندارد بینالمللی برای ارتقای سیستم مدیریت آن سازمان در مباحث مختلف از قبیل مدیریت کیفیت، محیط زیست، بهداشت و ایمنی شغلی، انرژی و … که می تواند به مدیریت بهتر سازمان بر اساس مباحث مدیریتی مورد نیاز کمک کند.
ایزو چیست؟
سازمان ایزو (ISO) یا «سازمان بینالمللی استانداردسازی»، یک نهاد بینالمللی است که استانداردهای جهانی برای اطمینان از کیفیت، ایمنی و کارایی محصولات، خدمات و سیستمها ایجاد میکند. این سازمان در سال 1947 تأسیس شد و مقر آن در ژنو، سوئیس قرار دارد.
سازمان ایزو استانداردهای مختلفی در زمینههای گوناگون مانند مدیریت کیفیت، محیط زیست، ایمنی و بهداشت شغلی، ایمنی غذا، فناوری اطلاعات و … تدوین میکند. هدف اصلی این سازمان بهبود همکاریهای بینالمللی و تسهیل تجارت جهانی از طریق ایجاد استانداردهای مشترک است. استانداردهای ایزو به شرکتها و سازمانها کمک میکند تا فرآیندها، محصولات و خدمات خود را بهبود بخشند و به سطح بالاتری از کیفیت و رضایت مشتری برساند.
پر کاربردترین استانداردهای ایزو
برخی از پرکاربردترین استانداردهای ایزو که در صنایع مختلف کاربرد گستردهای دارند عبارتند از:
- ایزو 9001: استاندارد مدیریت کیفیت که به سازمانها کمک میکند تا کیفیت محصولات و خدمات خود را بهبود بخشند.
- ایزو 14001: استاندارد مدیریت زیستمحیطی که به سازمانها کمک میکند تا تأثیرات زیستمحیطی خود را کاهش دهند و بهبود مستمر در عملکرد زیستمحیطی داشته باشند.
- ایزو 45001: استاندارد مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای که به سازمانها کمک میکند تا محیط کاری ایمن و سالمی برای کارکنان خود فراهم کنند.
- ایزو 50001: استاندارد مدیریت انرژی به سازمان ها کمک می کند تا مصرف انرژی خود را بهبود بخشند.
- ایزو 22000: استاندارد مدیریت ایمنی مواد غذایی که به سازمانها کمک میکند تا ایمنی مواد غذایی را در طول زنجیره تأمین تضمین کنند.
مراحل اخذ گواهینامه ایزو
1- انتخاب نوع گواهینامه ایزو
اولین گام برای دریافت گواهینامه ایزو، انتخاب نوع استاندارد مناسب با نیازها و فعالیتهای سازمان است. استانداردهای ایزو شامل حوزههای مختلفی میشوند که هر یک اهداف و الزامات خاص خود را دارند. برخی از رایجترین استانداردهای ایزو که در ایران و سراسر جهان مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:
- ایزو 9001 (مدیریت کیفیت)
- ایزو 14001 (مدیریت زیست محیطی)
- ایزو 45001 (مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی)
- ایزو 50001 (مدیریت انرژِی)
- ایزو 22000 (مدیریت ایمنی غذایی)
انتخاب نوع ایزو باید براساس فعالیتهای سازمان و اهداف مدیریتی آن انجام شود.
2- پیاده سازی سیستم مدیریت مورد نیاز
پس از انتخاب نوع گواهینامه، گام بعدی پیاده سازی سیستم مدیریت مورد نیاز سازمان بر اساس الزامات مندرج در ان استاندارد می باشد. راه های محتلف برای پیاده سازی بر اساس بلوغ سازمان از طریق آموزش و پیاده سازی توسط پرسنل سازمان و یا همکاری با یک مشاور متخصص در سیستم مدیریت مد نظر سازمان است.
گروه پایش و ارزیابی انطباق ایران مطابق با الزامات ISO 17021-1 و IAFMLA امکان ارائه خدمات مشاوره در زمینه پیاده سازی سیستم های مدیریت را به دلیل اصل بی طرفی در ممیزی ندارد.
3. انتخاب مرجع صدور گواهینامه (CB)
معیارهای ارزیابی نهادهای صدور گواهینامه بینالمللی
ارزیابی و تایید صلاحیت نهادهای صدور گواهینامه فعال در سطح بین الملل بر مبنای معیارهای شفاف زیر
مورد توجه قرار میگیرد:
1-هویت حقوقی و قانونی شرکت
1-1 احرازهویت قانونی و شفافیت اسناد مثبته حقوقی، نام و عناوین مطابق با روزنامه رسمی کشور جمهوری اسلامی ایران به گونه ای که آخرین اعضای هیأت مدیره و هرگونه تغییر دیگر قابل بررسی باشد.
1-2 آدرس / آدرس های مرکزی سازمان مادر با ذکر دقیق کد پستی، نام شهر، شماره تلفن، شماره نمابر و پست الکترونیکی فرد مرتبط برای تما س
1-3 ساختار حقوقی و قانونی نهاد های صدور گواهینامه چنانچه با استفاده از برندهای معتبر بین المللی شکل گرفته باشد .
1-4 پاسخگویی حقوقی بین المللی در قبال قراردادها و نحوه ثبت حقوقی نهاد صادرکننده گواهینامه به گونه ای که این پاسخگویی در بیرون از مرزهای ایران نیز قابل ردیابی باشد.
1-5 شفافیت نحوه اتصال و ارتباط با سازمان مادر و ارائه اسناد مثبته برای یکی از حالات مشارکت
(Joint Venture) ، شعبه (Branch) ، دفتر نمایندگی (Representative Office)
1-6 ارائه هر نوع گزارش و گواهینامه باید با استفاده از آرم و نام سازمان مادر صورت گیرد.
1-7 آرم مورد استفاده شرکت توسط سازمان مادر در سطح جهان از جمله ایران ثبت شده و بدین ترتیب هر نوع سواستفاده در کشور ایران قابل جلوگیری باشد ،
1-8 وجود بیمه مسئولیت حقوقی قراردادها به نام خود شرکت طرف قرارداد در ایرا ن
1-9 پاسخگویی حقوقی شفاف در قبال قراردادها در داخل کشور بر اساس اسناد هویتی شرکت،
1-10 ثبات وضعیت حقوقی / قانونی / مدیریتی شرکت که بیانگر تداوم فعالیت شرکت برای دوره قابل قبول بیش از 10 سا ل در ایران با در نظرگیری ساختارهای سازمانی
تاییدیه های ملی و بین المللی
1-11 وجود اعتبارنامه از مراجع ملی مانند سازمان استاندارد-مرکز ملی تایید صلاحیت ایران ( NACI )
1-12 وجود اعتبارنامه از نهادهای معتبر و شناخته شده بین المللی (اعتباربخشی مستقیم یا اعتباربخشی از طریق سازمان مادر) و ارائه کلیه اسناد مثبته که دلالت بر این امر دارند .
2- سابقه کار در عرصه بین الملل و ایرا ن
1-2 سابقه در ارائه خدمات ممیزی و صدور گواهینامه در سطح جهان
2-2 قدمت سازمان، گستره فعالیت های بین المللی، قدرت برند و مقبولیت آن در کشورهای جهان، طیف خدمات قابل ارائه هم از منظر صدور گواهینامه و هم از منظر سایر دیسیپلین های فنی و تخصصی
3- نیروی انسانی متخص ص در سطح جهان
توان شرکت در زمینه نیروی انسانی متخصص با استفاده از توانمندی های تخصصی در شبکه بین المللی ایجاد شده توسط سازمان مادر
4- ساختارهای مدیریت شرکت
4-1 تجارب و تحصیلات مدیران شرکت
4-2 ساختار سازمانی و تشکیلات اداری
4-3 وجود سیستم مدیریت کیفیت مبتنی بر استاندارد ISO 17021
4-4 مشارکت شرکت در مدیریت و انتشار دانش در زمینه فعالیت تخصصی از طریق برگزاری سمینارها، وبینارها و دوره های آموزشی
4- فرآیند ممیزی خارجی و اخذ گواهینامه
در ممیزی اغلب سیستم های مدیریت، فرایند ممیزی و صدور گواهینامه شامل ممیزی صدور گواهینامه (Certification Audit) در دو مرحله و ممیزی های مراقبتی (Surveillance Audits) سالیانه در محل سازمان متقاضی است.
در مرحله اول ممیزی، مستندات و میزان آمادگی سیستم برای انجام ممیزی مرحله دوم صدور گواهینامه، مورد بررسی قرار می گیرد. ممیزی مرحله دوم صدور گواهینامه شامل ممیزی کلیه الزامات استاندارد های مربوطه و در نهایت تصمیم گیری برای توصیه یا عدم توصیه به صدور گواهینامه توسط تیم ممیزی است.
صدور گواهینامه سیستم های مدیریت در دامنه کاربرد تایید شده پس از تصدیق مدارک و شواهد ارائه شده توسط تیم ممیزی معمولا با اعتبار 3 سال صادر می گردد.
تداوم اعتبار گواهینامه در مدت این 3 سال منوط به اجرای به موقع و نتایج مطلوب ممیزی های مراقبتی است. ممیزی های مراقبتی جهت اطمینان از عملكرد سیستم و اثربخش بودن آن انجام می پذیرد. این ممیزی ها معمولا می تواند به صورت انتخابی سالانه (جمعا دو بار در مدت اعتبار گواهینامه) یا شش ماهه (جمعا پنج بار در مدت اعتبار گواهینامه) انجام پذیرد.
پیش از پایان سه سال اعتبار گواهینامه صادر شده، تمدید گواهینامه می تواند با درخواست مشتری و انجام ممیزی تکرار صدور گواهینامه (Re- Certification Audit) صورت گیرد و گواهینامه برای دوره 3 ساله بعدی صادر گردد.
شرکت پایش و ارزیابی انطباق ایران (توف نورد ایران سابق) (TÜV AUSTRIA) با سابقه ی حدود 30 سال فعالیت در حوزه خدمات ممیزی وصدور گواهینامه، قادر است تا بهترین و با کیفیت ترین خدمات را در این حوزه به مشتریان خود ارائه نماید.
فرآیند اخذ گواهینامه در PNIRAN
5 . پایش و بهبود مستمر
پس از اخذ گواهینامه ایزو، سازمان باید به پایش مستمر فرآیندها و بهبودهای لازم ادامه دهد. ایزو تنها یک استاندارد نیست که یک بار برای همیشه به دست بیاید؛ بلکه نیاز به بهبود مستمر دارد. همچنین با توجه به اعتبار سه ساله ی گواهینامه های سیستم های مدیریت، سالانه یک دوره ممیزی مراقبتی توسط مرجع صدور گواهینامه (CB) جهت اطمینان از نگهداشت صحیح سیستم در سازمان انجام می شود.
مزایای اخذ گواهینامه های ایزو
اخذ گواهینامه ایزو مزایای متعددی برای سازمانها به همراه دارد، از جمله:
- بهبود کیفیت: گواهینامههای ایزو به بهبود فرآیندها و کیفیت محصولات و خدمات کمک میکنند.
- افزایش رضایت مشتری: با رعایت استانداردهای ایزو، سازمانها میتوانند تجربه بهتری برای مشتریان خود فراهم کنند و به رضایت بالاتری دست یابند.
- دسترسی به بازارهای جدید: داشتن گواهینامه ایزو میتواند به عنوان یک مزیت رقابتی در بازارهای بینالمللی عمل کند و در برخی موارد، برای ورود به بازارهای جدید ضروری است.
- بهبود کارایی و کاهش هزینهها: فرآیندهای بهینهسازی شده به کاهش ضایعات و هزینههای غیرضروری کمک میکنند.
- توسعه فرهنگ کیفیت: پیادهسازی استانداردهای ایزو در سازمان میتواند فرهنگ کیفیت را تقویت کند و تمامی کارکنان را به سمت بهبود مستمر سوق دهد.
- مدیریت ریسک: گواهینامههای ایزو به شناسایی و مدیریت ریسکها کمک میکنند، که میتواند از بروز مشکلات و بحرانها جلوگیری کند.
- افزایش اعتبار و شهرت: گواهینامه ایزو میتواند اعتبار و شهرت سازمان را در نظر مشتریان و ذینفعان افزایش دهد.
- قابلیت رقابت: با پیادهسازی استانداردهای بینالمللی، سازمانها میتوانند در رقابت با دیگران برتری پیدا کنند.
در مجموع، اخذ گواهینامههای ایزو میتواند به بهبود کلی عملکرد سازمانها و تحقق اهداف تجاری کمک کند.
هزینه اخذ گواهینامه ایزو
هزینه دریافت گواهینامه ایزو به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمیتوان یک عدد ثابت را برای همه شرکتها و سازمانها اعلام کرد. این هزینه تحت تأثیر نوع استاندارد، اندازه و پیچیدگی سازمان، میزان آمادگی قبلی سازمان، و انتخاب مرجع صدور گواهینامه است. در ادامه به برخی از عوامل مؤثر بر هزینه اخذ گواهینامه ایزو میپردازیم.
عوامل مؤثر بر هزینه اخذ گواهینامه ایزو
1- نوع استاندارد: استاندارد مورد نظر سازمان که قصد دریافت آن را دارد، تأثیر مستقیمی بر هزینه خواهد داشت. برخی استانداردهای ایزو پیچیدهتر و پرکاربردتر از دیگر استانداردها هستند، مانند ایزو 9001 (مدیریت کیفیت) یا ایزو 14001 (مدیریت زیست محیطی). استانداردهای خاصی مثل ایزو 27001 (امنیت اطلاعات) نیازمند مستندات و پیادهسازی دقیقتری هستند و هزینه بیشتری دارند.
2- اندازه و پیچیدگی سازمان: هرچه یک سازمان بزرگتر باشد، فرآیند اخذ ایزو پیچیدهتر و هزینهبر تر خواهد بود. در سازمانهای بزرگ، تعداد بخشها و فرآیندهای مختلف بیشتر است و به همین دلیل نیاز به زمان و منابع بیشتری برای مستندسازی، پیادهسازی، و ممیزی وجود دارد. همچنین، سازمانهای پیچیده که دارای فرآیندهای متنوع و بینبخشی هستند، معمولاً به مستندات و دستورالعملهای بیشتری نیاز دارند.
3- میزان آمادگی سازمان: میزان آمادگی قبلی سازمان نیز عامل مهمی در تعیین هزینههاست. سازمانهایی که سیستمهای مدیریتی قوی و مستندات مناسبی از قبل داشته باشند، سریعتر و با هزینه کمتری به مرحله اخذ گواهینامه ایزو میرسند. برعکس، اگر سازمان نیاز به تغییرات اساسی در فرآیندها و سیستمها داشته باشد، هزینهها افزایش مییابد.
4- هزینه مرجع صدور گواهینامه (CB): انتخاب مرجع صدور گواهینامه نیز بر هزینه تأثیر دارد. برخی مراجع صدور گواهینامه معتبرتر و بینالمللی هستند که گواهینامههای آنها در سراسر جهان شناخته شده است، در حالی که برخی دیگر تنها اعتبار محلی دارند. هر چه مرجع صدور معتبرتر باشد، معمولاً هزینه دریافت گواهینامه نیز بیشتر خواهد بود. این هزینهها شامل ممیزیها، ارزیابیها و صدور گواهینامه نهایی است.
شرکت پایش و ارزیابی انطباق ایران، نماینده انحصاری TÜV AUSTRIA نیز از مرجع اعتباربخشی AA اتریش برای اعتبار بخشیدن به گواهینامه های خود بهره می برد که یک مرجع بین المللی مورد تایید IAF است و از طریق سایت www.tuv.at قابل ردیابی و استعلام می باشد.
مراحل اخذ گواهینامه ایزو در پایش و ارزیابی انطباق ایران
- مراجعه به سایت www.pniran.com پس از پایان مراحل پیاده سازی و اطمینان از آمادگی سازمان جهت برگزاری فرآیند ممیزی
- تکمیل فرم خدمات صدور گواهینامه
- ارائه پروپوزال از سوی پایش و ارزیابی انطباق ایران به سازمان کارفرما
- تنظیم قرارداد در صورت تایید پروپوزال از سوی کارفرما
- برنامه ریزی تاریخ ممیزی با هماهنگی کارفرما و ابلاغ به کارفرما
- صدور گواهینامه سیستم مدیریت در دامنه کاربرد تایید شده پس از تصدیق مدارک و شواهد ارائه شده توسط تیم ممیزی با اعتبار 3 ساله